Psycholog odpowiada: Czego dzieci uczą się z bajek?
Już w okresie niemowlęcym dziecko nieustannie odbiera wiele wrażeń zmysłowych. Wrażenia te docierają z otaczającego je środowiska, a komórki nerwowe łączą się ze sobą, czego wynikiem jest powstanie setek bilionów połączeń1. Jednym z silnych bodźców ze świata zewnętrznego, które towarzyszą człowiekowi od wczesnych lat dzieciństwa, są te płynące z bajek. Właśnie dlatego to między innymi one mają ogromny wpływ na kształtowanie się u dziecka różnych umiejętności, wzorów zachowań, a także systemu wartości.
Wsparcie już od początku
W prawidłowym rozwoju najmłodszych bardzo ważną rolę odgrywają rodzice. Już około 2.-3. miesiąca życia niemowlę rozpoznaje ludzką twarz i potrafi odpowiedzieć na jej widok uśmiechem, a więc już tak małe dziecko wchodzi w interakcje z opiekunami. Od momentu przyjścia na świat to oni są zarówno osobami, które stanowią wzór do naśladowania, jak i życiowymi przewodnikami. Rodzice wskazują prawidłowe wybory i kształtują nawyki, które często pozostają z człowiekiem na całe życie. Aby zadbać o właściwy rozwój i szczęście dziecka, opiekunowie zwracają uwagę na jego właściwe żywienie czy pielęgnację, a także zapewniają mu różnorodne bodźce ze świata zewnętrznego. Dzięki temu maluch każdego dnia uczy się, zdobywa nowe doświadczenia i kształtuje swoją osobowość.
|
To ważne Okres wczesnego dzieciństwa jest niezwykle istotny dla późniejszego funkcjonowania i socjalizacji dziecka2. Poprzez odpowiednie bodźce płynące ze świata zewnętrznego oraz interakcje z otoczeniem maluch nabywa nowe umiejętności, które są niezbędne do prawidłowego rozwoju. W tym czasie kształtują̨ się̨ nawyki, zachowania oraz postawy determinujące dalsze życie. Wśród wielu bodźców, które towarzyszą dziecku na co dzień i mają wpływ na jego potencjał rozwojowy, bardzo ważne miejsce zajmują bajki. |
Jaką rolę w życiu dziecka pełnią bajki?
Bajki mają ogromny wpływ na kształtowanie się różnych umiejętności dziecka. To nieocenione narzędzie w rękach rodziców, które potrafi zarówno bawić, jak i uczyć oraz wychowywać. Literatura dziecięca spełnia szereg kluczowych funkcji, w tym terapeutycznych, społecznych, psychologicznych, poznawczych czy wychowawczych i rozrywkowych. Bajki odzwierciedlają̨ dziecięcy sposób postrzegania świata, myślenia i odczuwania. Dzięki temu stanowią̨ doskonały kanał oddziaływania na świadomości – poprzez symbole – na nieświadomość dziecka. Za sprawą tego bajki rozwijają wyobraźnię, wpływają na kreatywność, umiejętność poszukiwania rozwiązań i logiczne myślenie. Dziecięca literatura wzbogaca także doświadczenia. Niejednokrotnie bohaterowie bajek przyczyniają się do rozwijania empatii u dzieci. Przedstawiane sylwetki są doskonałym źródłem nabywania wzorów zachowań, a także systemu wartości, co stanowi istotny element w wychowaniu czy socjalizacji3.
Bajki są nieodłącznym elementem dzieciństwa każdego człowieka
|
Bajka dostarcza dziecku objaśnień dotyczących jego psychiki, pomaga w odkrywaniu własnej tożsamości i wspiera rozwój dziecięcej osobowości. Wnosi wielki i pozytywny wkład w duchowe dojrzewanie dziecka, ponieważ pomaga w trudnościach związanych z psychologicznymi problemami dorastania i integracji osobowości4. Dziecięca literatura niejednokrotnie spełnia również funkcję terapeutyczną. |
W jaki sposób bajki i ich bohaterowie mogą towarzyszyć dziecku?
Rodzice mogą zapewnić obecność bajek i ich bohaterów w życiu malucha na różne sposoby. Należy tu jednak zwrócić uwagę na formę, w jakiej są one przedstawiane. Warto przede wszystkim pamiętać, że lepszym wyborem od oglądania bajek w telewizji jest ich czytanie. To doskonały sposób na budowanie z dzieckiem bliskości i wspólnie spędzanie wolnego czasu. Czytanie maluchowi literatury, pokazywanie obrazkowych książeczek czy tworzenie opowiadań jest idealnym sposobem na wzmacnianie więzi, a co za tym idzie – połączeniem tego, co przyjemne z tym, co pożyteczne.
A co z bajkami emitowanymi w telewizji?
Rodzice często zauważają, że po włączeniu telewizora dziecko z zaciekawieniem śledzi perypetie bohaterów bajek, obserwuje wzorce zachowań przedstawionych w bajkach – dzięki czemu ma możliwość nabycia między innymi nowych umiejętności społecznych. Oczywiście programy kierowane do dzieci powinny być odpowiednio dobrane do wieku, aby ilość bodźców nie przekraczała możliwości niedojrzałego jeszcze układu neurologicznego. Trzeba także pamiętać, że zgodnie z zaleceniami Amerykańskiego Towarzystwa Pediatrycznego (AAP) należy unikać korzystania przez dzieci poniżej 2. roku życia z mediów elektronicznych, a w wieku przedszkolnym ograniczać korzystanie z mediów elektronicznych do około 30 minut dziennie.
Sposób na bajkę
Oprócz literatury, bajkowi bohaterowie mogą towarzyszyć dziecku w formie zabawek – te sprawdzą się także poza domem, gdzie dzięki wyobraźni maluchy mogą tworzyć im ich własny świat. Ulubione postaci mogą także przyjemnie urozmaicać czas całej rodzinie, a także – na przykład uśmiechając się do malucha z opakowania ulubionego produktu – zachęcać dziecko do nauki samodzielnego spożywania posiłków.
|
Ciekawostka Na polskim rynku dostępne są produkty – musy owocowe w poręcznych tubkach, kaszki, ciasteczka oraz batoniki – z wizerunkiem kultowych i lubianych przez dzieci bajek. Wybierając je z myślą o najmłodszych dzieciach, warto sięgać po te ze wskazaniem wieku na opakowaniu (np. po 6. czy 8. miesiącu życia). Taka żywność zgodnie z przepisami prawa spełnia specjalne, określone w przepisach prawa normy jakości, a także nie zawiera konserwantów, barwników i wzmacniaczy smaku. Takie produkty z pewnością umilą maluchowi niezwykłą przygodę, jaką jest odkrywanie nowych smaków podczas rozszerzania diety, a dzięki nim rodzice mogą mieć pewność, że podają dziecku to, co dla niego bezpieczne. Ważne informacje: Zaleca się kontynuację karmienia piersią podczas wprowadzania pokarmów uzupełniających. Karmienie piersią powinno trwać tak długo, jak jest to pożądane przez matkę i dziecko. Karmienie piersią jest najlepsze dla dziecka. |
1 Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom IV i tom V, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2 Nazaruk S., Proces socjalizacji w klasach zróżnicowanych kulturowo–przykłady z praktyki szkolnej, Edukacja Elementarna w Teorii i Praktyce 11.4 (42); 39-50; 2016.
3 Brett, D., Bajki, które leczą; Tom I i II; Gdańsk; 2013.
4 Molicka, M., Bajki terapeutyczne, Poznań, 1999.
zdj. biuro prasowe nutricia