Empatyczna mama

Zrozumienie siebie i drugiego człowieka jest warunkiem dobrego komunikowania się i rozwiązywania konfliktów.
Empatia jest umiejętnością, która w ogromnym stopniu pomaga nam budować relacje ze światem oparte na szacunku i zrozumieniu.

Od pierwszych dni bycia z naszym dzieckiem chcemy przede wszystkim je rozumieć. Często słychać od młodych mam pochylających się nad małym, płaczącym dzieckiem „co ty chcesz? Powiedz mi co ci potrzeba?…” A tu – tylko płacz. I próbują odgadnąć – pewnie jeść, pewnie mokro, pewnie przytulić. Chcą jak najpełniej zaspokoić potrzebę swojego dziecka.

Dzieci wyczuwają nas, odbierają nasze zdenerwowanie, smutek czy zadowolenie. Taki rodzaj odbierania świata jest w nas pierwotny. W czasie zagłuszamy ten odbiór, nakładamy na niego treść, ale mimo wszystko jesteśmy w stanie wyczuć np. spójność, prawdomówność naszego rozmówcy.

Empatia według Marshalla Rosenberga – twórcy metody Porozumienia Bez Przemocy – to właśnie umiejętność wczuwania się w samego siebie i w drugą osobę, po to aby najpełniej zrozumieć jakie potrzeby są dla nas na ten moment najważniejsze, i które potrzeby domagają się zaspokojenia. To czy nasze potrzeby są zaspokojone czy nie poznajemy po uczuciach jakie odczuwamy. W pierwszych dniach życia naszych dzieci jest to ogromnie widoczne – maluch nakarmiony, któremu jest komfortowo – spokojnie sobie śpi, albo rozgląda się po otoczeniu z ciekawością. Jak tylko jakaś potrzeba jest niezaspokojona, odczuwa on dyskomfort i płaczem domaga się zaspokojenia tego, co na ten moment dla niego jest ważne.

Każdy człowiek ma te same potrzeby. Różne teorie potrzeb wymieniają różne ilości i konfiguracje ludzkich potrzeb. Manfred Max – Neefs wymienia dziewięć podstawowych ludzkich potrzeb: pożywienia, bezpieczeństwa, zrozumienia, kreatywności, miłości, zabawy, wypoczynku, autonomii, sensu. Zdefiniuj sobie, co dla Ciebie znaczą te potrzeby, jak je rozumiesz, jakie zachowania czy działania podejmujesz by je zaspokoić, a co jest dla Ciebie oznaką naruszania tych potrzeb. W kolejnym kroku pomyśl, na jakim poziomie chciałabyś ocenić te potrzeby, aby uznać, że to Cię satysfakcjonuje. Opracuj konkretne działania, które możesz podjąć, aby znaleźć się bliżej pełni satysfakcji z realizacji swoich potrzeb.

Najważniejsze w empatii to: czujność na drugiego człowieka, uwaga na to, co on mówi, jak to mówi, co przeżywa i czego w związku z tym potrzebuje, działanie bez pośpiechu, danie sobie czasu na zrozumienie świata przeżyć drugiej osoby i danie sobie czasu na kontakt, zdolność dostrzegania uczuć i potrzeb drugiego człowieka.

Nasza obecność, która jest poświęceniem uwagi, żeby w pełni zrozumieć, a nie zinterpretować, zrozumieć, a nie ocenić według własnego osądu, czy to dobre czy złe, potrzebne czy zbędne, mądre czy głupie, jest najcenniejszym darem jaki możemy dać drugiej osobie – naszemu dziecku.

Zakładając, że nie możemy dać tego, czego sami nie mamy, zachęcam Cię do tego, aby w czasie ciąży dać sobie czas na dawanie sobie samej empatii. A oznacza to miedzy innymi przyglądanie się temu, co sama o sobie myślisz, jak rozmawiasz ze sobą np. kiedy zauważasz, że kolejny raz zachowujesz się podobnie, a chcesz zachowywać się inaczej. Posłuchaj tego co mówisz sobie. I spróbuj te oceny zamienić na zdanie: Określ też jakie potrzeby tym zachowaniem zaspokajasz. Mamy podobne potrzeby, a różnimy się sposobami ich zaspokajania – strategiami. Często też ze względu na nasze zbytnie przywiązanie do strategii, którą wybraliśmy sobie na zaspokojenie danej potrzeby – „pukamy do niewłaściwych drzwi”. Pomyśl, w jaki inny sposób możesz spełniać te potrzeby tak, aby nie działać wbrew swoim potrzebom.

Malutkie dzieci, a przecież same też kiedyś nimi byłyśmy, odbierają świat głównie dzięki obserwacji, wyczuwaniu i czerpaniu informacji nie dzięki zrozumieniu tego co mówimy, ale dzięki temu jak mówimy, jak się zachowujemy.

Bycie empatyczną osiągamy poprzez odejście od własnych ocen i interpretacji, od dawania rad i pocieszania. Bycie empatyczną mamą to skoncentrowanie się na tym co się dzieje teraz w miejscu, w którym jesteśmy – TU i TERAZ.

Daj sobie samej empatię w momencie, kiedy odczuwasz silne emocje, zobacz co fakt, że je odczuwasz mówi Ci o Twoich potrzebach. Daj sobie empatie w momencie, kiedy przeżywasz rozterki, odpowiadasz na trudne pytania, szukasz odpowiedzi. Zobacz co w tym momencie dzieje się w Tobie na poziomie potrzeb.

Zadanie 1:
Zdefiniuj swoje potrzeby.
Oceń na skali 10-punktowej, na ile uważasz, że dziś masz te potrzeby zaspokojone.

Zadanie 2:
Nie postępuję zgodnie ze swoimi potrzebami. Określam jakich potrzeb nie zaspokajam, a są one dla mnie ważne w tym momencie.

Zadanie 3:
wymyśl 10 – 15 sposobów na zaspokojenie swojej potrzeby bezpieczeństwa i wypoczynku.
***
Tekst: Joanna Szeluga, psycholog, trener, coach. Zajmuję się prowadzeniem warsztatów i indywidualnych konsultacji dla kobiet przygotowujących się do bycia mamą. www.warsztatownia.com