Ciąża bliźniacza bez tajemnic

Ciąża bliźniacza jest wyjątkowa. W naszym rejonie geograficznym pojawia się raz na 80 ciąż. Ostatnio ich częstość rośnie ze względu na stosowanie leków wywołujących owulację, technik rozrodu wspomaganego medycznie (tzw. in vitro) i coraz późniejsze macierzyństwo (szansa na ciążę bliźniaczą jest trzykrotnie mniejsza w 20 roku życia niż w wieku 30-35 lat).

Rodzaje ciąż bliźniaczych
Rodzice wyróżnieni taką szczególną ciążą przyjmują wiadomość o niej z niedowierzaniem, lękiem i radością. Ciąża bliźniacza powstaje jako wynik uwolnienia dwóch komórek jajowych w jednym cyklu (bliźnięta dwujajowe) lub skutek podziału jednego zarodka na dwa pełnowartościowe, niezależne byty (bliźnięta jednojajowe). W USG nie da się rozróżnić tych dwóch rodzajów ciąż, poza wyjątkiem, kiedy dzieci mają różną płeć i mamy pewność, że są dwujajowe. W USG ocenia się, czy ciąża jest jedno czy dwukosmówkowa. Jest to istotne, aby odpowiednio poprowadzić ciążę.

Opieka w ciąży
Ciąża bliźniacza jest niewątpliwie trudniejsza dla organizmu. Jednak wiele mam czuje się znakomicie do samego rozwiązania. Pacjentki w ciążach bliźniaczych muszą być objęte opieką lekarza położnika. Częściej wykonuje się u nich USG. W drugiej połowie ciąży USG w ciążach dwukosmówkowych zalecane jest co 4-6 tyg. W jednokosmówkowych dodatkowym zagrożeniem dla dzieci są połączenia naczyniowe w łożysku, mogące doprowadzić do tzw. zespołu podkradania między bliźniętami. Dlatego też USG wykonuje się co 1-2 tygodnie, poczynając od 16. tygodnia ciąży.

Poród bliźniąt
Z porodem bliźniąt w ciąży donoszonej poradzi sobie każdy szpital położniczy. Jeśli poród następuje w ciąży niedonoszonej, to im mniej tygodni ciąży, tym bardziej intensywnej opieki neonatologicznej (neonatolodzy to pediatrzy zajmujący się noworodkami) mogą wymagać dzieci. W każdym dużym mieście istnieją szpitale wyspecjalizowane w takiej opiece. Warto wcześniej dowiedzieć się, gdzie w naszej okolicy znajduje się taki szpital.
Większość porodów w ciążach bliźniaczych odbywa się drogą cięcia cesarskiego. W najlepszych ośrodkach położniczych zaledwie 10-15% bliźniąt rodzi się w sposób naturalny. Wynika to głównie z niekorzystnego ułożenia się bliźniąt w macicy.

Po narodzinach
Wcześniaki (noworodki urodzone przed 37. tygodniem ciąży) mogą wymagać pomocy w pierwszych dobach lub nawet tygodniach po urodzeniu i ich pobyt w szpitalu może się przedłużać. Zazwyczaj mamy są wypisywane wcześniej i potem codziennie odwiedzają dzieci. Często się zdarza, że bliźnięta osiągną gotowość do radzenia sobie poza szpitalem w różnym czasie i do domu nie będą wypisywane jednocześnie. Przy wypisie do domu warto upewnić się, że jasne są dla nas zalecenia dotyczące dalszej opieki lekarskiej nad maluchami. Jeśli urodziły się przedwcześnie, mogą wymagać np. dodatkowych wizyt u neurologa lub okulisty. Opieka nad dwójką maluchów jest zajęciem bardzo satysfakcjonującym, ale też wyczerpującym, jeżeli ma się tego podejmować jedna osoba. Rola ojca jest bardzo ważna. Panowie mają ogromne pokłady czułości i kompetencji. Czasem trzeba im tylko pozwolić je ujawnić. Często to oni sprawnie potrafią wprowadzić różne udogodnienia, zorganizować skuteczną, ale nie przytłaczającą pomoc rodzinną itp.

Karmienie
Najzdrowsze (zarówno dla mamy, jak i dla dzieci), najtańsze i najpraktyczniejsze jest karmienie naturalne. Jedna kobieta jest w stanie wykarmić dwoje dzieci. Do szóstego miesiąca życia pokarm mamy jest najwłaściwszym i wystarczającym pokarmem dla dziecka. Czasem, szczególnie jeśli dzieci są wcześniakami i długo przebywają w szpitalu, początki karmienia mogą być trudne. Warto korzystać z poradni laktacyjnych i walczyć o naturalne karmienie. Zdarzają się sytuacje, w których wyłączne karmienie piersią jest niewystarczające. Karmienie mieszane polega na karmieniu piersią i uzupełnianiu go podawaniem mieszanki mlekozastępczej. Jeśli z jakiegoś powodu dzieci nie będą karmione mlekiem naturalnym, lekarz pediatra doradzi odpowiednią mieszankę oraz poinformuje o ilości i częstości karmień.

Spanie
Dzieci mogą spać same lub w sypialni rodziców. Przez pierwsze miesiące mogą również spać wspólnie w jednym łóżeczku (dotąd były nierozłączne), ale też każde może mieć niezależne posłanie. Pokoje powinny być regularnie wietrzone, a temperatura nie powinna przekraczać 20 stopni. Ze względu na możliwość przyduszenia, nie stosujemy poduszeczek. Nie polecane jest spanie we wspólnym łóżku z rodzicami oraz na brzuszku (choć takie leżenie w czasie czuwania dziecka jest bardzo korzystne dla jego rozwoju).

Kąpiele
Do niedawna uważano, że noworodka i niemowlę należy kąpać codziennie. Dziś wiadomo, że jeśli dziecko nie jest brudne lub spocone to można je kąpać co 2-3 dni. Codziennie natomiast powinno się umyć rączki, buzię i pupę. Pupę najlepiej myć jedną ręką trzymając dziecko, drugą polewając wodą o odpowiedniej temperaturze. Ponieważ kąpiel zazwyczaj uspokaja, a poza tym stanowi stały element dnia, najlepiej dzieci kąpać wieczorem. Najwygodniej jest kąpać dzieci po kolei w wanience na podwyższeniu. Gdy dzieci już siedzą, rodzice wolą kąpać je jednocześnie w dużej wannie, czuwając nad ich bezpieczeństwem.

Wychowanie
Kiedy rodzice okrzepną, staną się mistrzami organizacji czasu i działań przerastających przeciętnego człowieka, a dzieci przyswoją sobie, że istnieje coś takiego jak rytm dobowy i zaczną przesypiać większość nocy, wystarczy już tylko… wychować je na szczęśliwych, mądrych i dobrych ludzi. Zasad dotyczących wychowania dzieci jest mnóstwo i każdy rodzic wie, że zastosowanie ich w praktyce jest często bardzo trudne. Psycholodzy kładą nacisk na to, by podkreślać indywidualizm każdego z bliźniąt. Resztę scenariusza podyktuje życie.

Warto zadbać o pomoc przy opiece nad bliźniętami. Zanim wyjdziemy ze szpitala korzystajmy z pomocy personelu medycznego, szczególnie w kwestiach dotyczących karmienia i pielęgnacji dzieci.

Zagrożenia. Podstawowym zagrożeniem dla ciąży wielopłodowej jest poród przedwczesny.
• Ponad połowa bliźniąt przychodzi na świat przed ukończeniem umownego 37. tygodnia. Jeśli ważą około dwóch kilogramów i rodzą się po 34. tygodniu, to nie jest to już taki groźny moment i nie powinien wpływać na przyszły rozwój dzieci.
• Ze względu na zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego, pacjentki w ciążach bliźniaczych częściej mają zalecany oszczędzający tryb życia oraz leki działające rozkurczowo na macicę. Czasem też wymagają pobytu w szpitalu.
• Wyprawkę dla dzieci należy zgromadzić dużo wcześniej i nie planować załatwiania ważnych spraw pod koniec ciąży.

Do szóstego miesiąca życia pokarm mamy jest najwłaściwszym i wystarczającym pokarmem dla dziecka. Kobieta jest w stanie wykarmić dwoje dzieci.

Psycholodzy kładą nacisk na to, by podkreślać indywidualizm każdego z bliźniąt. Na początek nie ubierajmy ich identycznie.
***
Tekst: Monika Grymowicz, Inga Kłosińska, Joanna Kuran, Lekarki ze Szpitala im. Księżnej Anny Mazowieckiej w Warszawie