Badania kontrolne od A do Z

Jesteś w ciąży. Podczas pierwszej wizyty u ginekologa lekarz przeprowadza wywiad medyczny, zakłada kartę ciąży i wyznacza kalendarz kolejnych wizyt. Przy prawidłowo przebiegającej ciąży do 32 tygodnia wizyty będą miały miejsce raz w miesiącu, do 36 tygodnia będą odbywały się częściej – minimum co dwa tygodnie, natomiast po 36 tygodniu ciąży już raz na tydzień.

BADANIE GRUPY KRWI ORAZ CZYNNIKA Rh
Warto mieć zawsze przy sobie wynik tego badania, na wypadek konieczności transfuzji krwi. Oznaczenie czynnika Rh pozwala na zdiagnozowanie lub wykluczenie niezgodności serologicznej pomiędzy rodzicami dziecka. W przypadku stwierdzenia tej niezgodności istnieje odpowiedni schemat postępowania. W pierwszej ciąży krew matki nie miesza się z krwią dziecka, więc zwykle nie ma problemu – organizm mamy nie produkuje przeciwciał. Na wszelki wypadek bada się jednak krew mamy na obecność przeciwciał. Noworodkowi bada się grupę krwi po porodzie i jeśli jest ona Rh+, a mama ma Rh-, podaje się kobiecie zastrzyk z immunoglobuliną (anty-D) zapobiegającą konfliktowi w kolejnej ciąży.

MORFOLOGIA KRWI
Badanie to pozwoli stwierdzić w jakim stanie ogólnym jest twój organizm. Polega ono na ocenie jakościowej i ilościowej krwinek oraz oznaczeniu poziomu hemoglobiny. W czasie ciąży objętość krwi w krwiobiegu kobiety znacznie się zwiększa i jest ona rozrzedzona. Dlatego dla określenia czy występuje niedokrwistość, ważniejsze od ilości krwinek czerwonych jest stężenie w nich hemoglobiny. Jeżeli poziom ten będzie niższy niż 10 mg %, lekarz zaleci dietę bogatą w żelazo oraz przyjmowanie preparatu żelaza i kwasu foliowego. Badania krwi będziesz robić ok. 4 razy w trakcie ciąży (przed 10 tygodniem, pomiędzy 15 a 20 tygodniem oraz po 27 tygodniu ciąży i po 33 tygodniu). Rytm badań pozwoli na wykrycie ewentualnych nieprawidłowości.

TEST VDRL LUB PRÓBA WASSERMANA (WR)
Jest wykonywany w celu wykrycia kiły, choroby przenoszonej drogą płciową. Powinno się go zrobić w I i III trymestrze ciąży. Jeżeli wynik będzie dodatni, należy wyleczyć chorobę przed 20 tygodniem ciąży, aby nie zarazić dziecka, ponieważ mogłoby to wywołać nieodwracalne zmiany w jego organizmie.

BADANIE CIŚNIENIA KRWI
Wykonywane jest w celu sprawdzenia wysokości ciśnienia, z jakim serce pompuje krew do wszystkich organów. Wynik zawiera dwie podstawowe wartości: pierwsza (większa) określa ciśnienie skurczowe, druga (mniejsza) – rozkurczowe. Wysoki poziom ciśnienia może wywołać szereg problemów zdrowotnych, zarówno dla mamy, jak i dla dziecka. Nadciśnienie tętnicze może być jednym z objawów gestozy, czyli zatrucia ciążowego. Lekarz na każdej wizycie będzie sprawdzał wartość ciśnienia oraz obserwował, czy nie pojawiły się u Ciebie inne niepokojące objawy, np. obrzęki.

BADANIE ZEWNĘTRZNE – PALPACYJNE
W czasie każdej wizyty u lekarza czeka Cię zewnętrzne badanie brzucha. Dzięki niemu lekarz może ocenić wysokość dna macicy, na podstawie czego może wskazać przybliżony czas trwania ciąży oraz rozmiar płodu. Po 36 tygodniu ciąży badanie palpacyjne pozwala na sprawdzenie położenia płodu, dzięki czemu można określić wcześniej rodzaj porodu. Prawidłowe położenie – „główkowe” kwalifikuje się na poród naturalny, a pośladkowe jest częstym wskazaniem do wykonania porodu poprzez cięcie cesarskie.

BADANIE POZIOMU CUKRU WE KRWI
Oznaczenie poziomu glukozy wykonuje się rutynowo dwukrotnie: na czczo w I trymestrze ciąży oraz tzw. test obciążenia glukozą w II trymestrze ciąży. Wykonuje się je w celu wykluczenia lub wykrycia cukrzycy ciążowej.

BADANIE MOCZU
Daje informację o Twoim stanie ogólnym oraz o funkcjonowaniu nerek. Zmiany pojawiające się w moczu mogą być wykładnikiem różnych schorzeń, które mogą stać się przyczyną powikłań i zagrożeń ciąży. Wykryte białko w moczu może oznaczać np. gestozę (zatrucie ciążowe). Jeżeli w moczu pojawia się cukier, to może to zwiastować cukrzycę. Nadmierna ilość krwinek białych i czerwonych może świadczyć o zakażeniu układu moczowego. Badanie moczu powinnaś robić przed każdą planowaną wizytą u ginekologa.

POMIAR WAGI
Podczas każdej wizyty ciężarna jest ważona, aby kontrolować przyrost masy ciała. Prawidłowy przyrost wagi oscyluje między 9 a 14 kg podczas całej ciąży. Niemniej jednak kobiety szczupłe czy z niedowagą z reguły tyją więcej, natomiast panie z nadwagą powinny bardziej kontrolować przyrost masy ciała. Nie można jednak generalizować. Należy pamiętać, że tycie w ciąży jest sprawą indywidualną.

POSIEW
Posiew z szyjki macicy w czasie ciąży pozwoli na wykluczenie lub wykrycie infekcji. W ciąży pH pochwy zmienia się na bardziej zasadowe, dając dobry grunt do rozwoju infekcjom grzybiczym i bakteryjnym. Nieleczone infekcje bakteryjne są groźne dla ciąży, ponieważ mogą doprowadzić do pęknięcia pęcherza płodowego, a nawet do przedwczesnego porodu. Wynik posiewu w przypadku infekcji pozwoli na dobranie odpowiedniego antybiotyku, który nie będzie szkodliwy dla rozwijającego się maleństwa. Badanie wykonuje się w III trymestrze ciąży.

BADANIE W CELU WYKLUCZENIA TOKSOPLAZMOZY
Badanie polega na sprawdzeniu poziomu przeciwciał IgM i IgG w surowicy krwi. Toksoplazmoza może spowodować zaburzenia w rozwoju płodu, jeżeli kobieta zachoruje na nią w czasie ciąży. Badanie wykonuje się przed ciążą lub na początku i pod koniec III trymestru. Jeżeli przed ciążą wynik badań będzie dodatni, oznacza to, że organizm już przebył chorobę i można być spokojnym. W przypadku wyniku ujemnego należy być ostrożnym, ponieważ występuje ryzyko zachorowania. Zarażenie może nastąpić na skutek bezpośredniego kontaktu z odchodami kota lub po spożyciu surowego mięsa. W okresie ciąży należy szczególnie dbać o higienę i częste mycie rąk. Jeżeli w trakcie ciąży matka zostanie zakażona należy, bezzwłocznie poddać się diagnostyce i leczeniu antybiotykiem.

CYTOMEGALIA
Szczepionka przeciw temu wirusowi nie istnieje, a brak charakterystycznych objawów zakażenia nie pozwala na jego rozpoznanie. Skutki infekcji, podobnie jak w przypadku różyczki, są bardzo niebezpieczne dla rozwoju płodu. Badanie określa odporność na tę chorobę.

BADANIE ULTRASONOGRAFICZNE/USG
Pozwala kontrolować rozwój płodu oraz przebieg ciąży. Wykonuje się je dopochwowo oraz przez powłoki brzuszne, w prawidłowo przebiegającej ciąży – trzykrotnie (między 11 a 14 tygodniem ciąży, między 21 a 26 tygodniem ciąży oraz między 27 a 32 tygodniem ciąży). W innych przypadkach np. ciąży bliźniaczej lub przy występujących krwawieniach, lekarz na pewno zaleci częstsze badania USG. Badanie to pozwala na rozpoznanie ciąży (pęcherzyk płodowy jest do zidentyfikowania już po 4 tygodniach od pierwszego dnia ostatniej miesiączki). Dzięki badaniu USG lekarz może sprawdzić budowę pępowiny, ocenić stopień dojrzałości łożyska określany czterostopniową skalą Grannuma (od 0 do III stopnia dojrzałości pod koniec ciąży) oraz jego grubość (nie powinna przekraczać 4,5 cm). Dzięki badaniu USG można określić wiek ciąży (wymiar poszczególnych części ciała płodu) i przypuszczalną datę rozwiązania. Obecna technika pozwala także na przeprowadzenie badania USG w formacie 3D, 4D oraz Doppler. Uzyskany obraz płodu można zapisać na CD lub DVD. W ostatnich tygodniach ciąży, poprzez badanie USG, określa się przybliżoną wagę dziecka oraz jego ułożenie.

RÓŻYCZKA – BADANIE POZIOMU PRZECIWCIAŁ
Przeciwko różyczce najlepiej zaszczepić się przed planowanym zajściem w ciążę (po upływie ok. 3 miesięcy można starać się o dziecko). Jeżeli jesteś w ciąży i nie przebyłaś tej choroby musisz zdawać sobie sprawę, że wirus różyczki może mieć bardzo szkodliwy wpływ na rozwijający się płód. Dlatego, gdy wyniki są ujemne, musisz zachować szczególną ostrożność i unikać kontaktu z osobami chorymi na różyczkę.

KTG/KARDIOTOKOGRAFIA
Polega na monitorowaniu czynności serca płodu, z jednoczesnym zapisem czynności skurczowej macicy. Jest ono wykonywane w ostatnich tygodniach ciąży oraz w trakcie porodu, co pozwala na obserwację stanu dziecka oraz szybką reakcję w razie niepokojących zmian.

BADANIE W CELU WYKLUCZENIA ANTYGENU HBS
Antygen HBS jest białkiem strukturalnym wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV). W przypadku wyniku pozytywnego, zaraz po porodzie należy dziecku podać immunoglobulinę, aby nie doszło do zakażenia.

INNE BADANIA
W przypadku podejrzenia wad genetycznych płodu lub innych wątpliwości, można poddać się badaniom prenatalnym (np. amniopunkcja, biopsja kosmówki, kordocenteza).

Czy wiesz, że?
Regularne badania pozwolą nie tylko kontrolować prawidłowy przebieg twojej ciąży. Są cennym źródłem wiedzy dla lekarza o kondycji twojego organizmu, jak i rozwijającego się maleństwa.

JEŻELI JESTEŚ W CIĄŻY, TO NIE ODKŁADAJ WIZYT LEKARSKICH NA PÓŹNIEJ! NIE BÓJ SIĘ BADAŃ! DZIĘKI NIM DOWIESZ SIĘ, ŻE TWOJE MALEŃSTWO ROZWIJA SIĘ PRAWIDŁOWO.
***
Tekst: Dr n. med. Tomasz Łoziński, specjalista ginekolog-położnik, www.pro-familia.pl