Zdecydowałaś, że chcesz nosić kogoś pod sercem? Świetnie! Zanim jednak Ty i Twój partner postaracie się, aby spełnić to pragnienie zapoznaj się ze wskazówkami dotyczącymi zdrowia, które mogą stać się niezwykle pomocne. Świadoma dbałość o układ hormonalny jest potrzebna nie tylko w czasie poprzedzającym poczęcie, ale i podczas całego życia.

Równowaga hormonalna

Hormony – wyspecjalizowane związki chemiczne odpowiedzialne za wszystkie funkcje życiowe bardzo często ulegają znacznym wahaniom. Z większym natężeniem dzieje się tak u kobiet – choćby ze względu na cykl menstruacyjny, dzięki któremu – skracając definiowanie – jest możliwe bycie mamą. Niewłaściwa gospodarka hormonalna, czyli znaczne zaburzenia stężeń hormonów są bardzo często przyczyną dużych utrudnień z zajściem w ciążę i jej utrzymaniu. Nierównowaga ta negatywnie wpływa na pracę jajników i owulację, produkcję substancji odpowiadających za zagnieżdżenie się zarodka oraz prawidłowy rozwój ciąży. Biorąc ten fakt pod uwagę, bezsprzecznie każda kobieta starająca się o potomstwo powinna profilaktycznie zbadać stężenie następujących hormonów:
– prolaktyny,
– progesteronu,
– estrogenu,
– antymüllerowskiego (AMH),
– folikulotropowego (FSH),
– luteinizującego (LH).
Dlaczego akurat te hormony? Otóż kiedy wystąpi zaburzenie (w kierunku obniżenia lub nadwyżki) któregoś z nich lub może nawet kilku, będzie to świadczyło o takich problemach, jak: nieregularne miesiączki – zaburzenie całego cyklu, brak jajeczkowania, obniżenie libido, niewydolności ciałka żółtego czy nawet PCOS (zespół policystycznych jajników). Ponadto, kontrola, śledzenie – jak kształtują się stężenia poszczególnych hormonów odgrywających rolę w płodności pozwala również bardziej precyzyjnie zaplanować dane etapy – dalszych badań, czy staranie się o dziecko. Ważną funkcję mają również hormony tarczycy – ft3, ft4. Zaburzenia pracy tego gruczołu (bardzo dzisiaj częste) będą utrudniać poczęcie i zmniejszać powodzenie utrzymania zdrowej ciąży. Wobec tego, jeśli zostanie zdiagnozowana niedoczynność lub nadczynność tarczycy powinna być odpowiednio poprowadzona i wyrównana, aby zajście w ciążę było ułatwione i możliwe.

Znaczenie zdrowia hormonalnego

Właściwa gospodarka układu endokrynnego ma niebagatelne znaczenie w trakcie starań o potomstwo, ale kiedy już to nastąpi, odpowiada za utrzymanie oraz przebieg ciąży. Nie tylko w znaczeniu funkcjonowania mamy, ale i dziecka. Zaś jeśli ciąża rozwija się właściwie, później będzie miała zdecydowanie lepsze rozwiązanie, a następnie połóg i laktację. Stąd też, należy dbać o hormony przez całe życie – już od momentu dojrzewania. Gdy natomiast podczas ciąży hormony ulegają znacznym zaburzeniom, mogą się rozwinąć pewne schorzenia, czy trudności z powróceniem masy ciała sprzed ciąży.

Zdrowie obojga rodziców

Należy podkreślić, że dbałość o równowagę hormonalną – i ogólnie rzecz ujmując – o zdrowie nie należy tylko do kobiet. Badania kontrolne i prewencyjne muszą odbyć także przyszli ojcowie. Jeśli chodzi o hormony, problemy z płodnością mężczyzn mogą być spowodowane:
– zaburzeniem w zakresie wydzielania gonadotropin (LH, FSH),
– nadmiarem androgenów,
– nadmiarem estrogenów i nadwyżką prolaktyny,
– odchylenia w obszarze funkcjonowania tarczycy,
– podwyższonym stężeniem kortyzolu – hormonu stresu.
Dlatego badania powinny dotyczyć właśnie tych hormonów. Kłopoty z poczęciem dziecka mają nieraz wymiar wielopłaszczyznowy, jednak dbałość o hormony płciowe stanowi w tej kwestii niezwykle istotny aspekt. Fundamentem właściwego działania tej grupy hormonów są wszystkie pozostałe, odpowiedzialne za życie człowieka. Jak o nie zadbać? Na pewno tym, na co mamy wpływ, czyli na swój styl życia. W termin ten wpisuje się: jakość snu, wartościowa dieta, aktywność fizyczna i zarządzanie stresem.

Stres – wszystko utrudnia

Najmniej pożądanym elementem w temacie poczęcia jest stres. Wpływa nie tylko silnie zaburzająco na całą gospodarkę hormonalną, ale na stan psychiczny. Wiadome jest, że napięcie, szereg negatywnych emocji, odczuć, przeżyć związanych ze stresem zdecydowanie uniemożliwia nawet proste funkcje życiowe, jak jedzenie, picie, sen, jasne myślenie, a tym bardziej te złożone, jak np. stosunek płciowy z celem zapłodnienia. Jednym z ważnych przedsięwzięć w tym temacie jest nauka umiejętności radzenia sobie ze stresem. Dostępnych jest obecnie wiele technik, wskazówek, porad, metod. Można zacząć od relaksacji układu nerwowego, sesje oddechowe, rozmowy z bliskimi, czy wyważenie czasu pracy z czasem odpoczynku. Dla organizmu, bardziej niż dla samego umysłu stresem są używki – nadmiar kawy, czarnej herbaty, picie alkoholu i palenie papierosów. Te czynniki w zamierzeniu posiadania potomstwa bezwględnie są do eliminacji.

Odżywianie wspierające hormony

Styl żywienia, który pozytywnie wpływa na zdrowie, w tym podstawę, czyli układ hormonalny powinien opierać się przede wszystkim na dobrych nawykach żywieniowych. Mianowicie – regularne posiłki, w miarę w równych odstępach czasowych, jedzone w spokoju, dokładnie przeżuwane, o odpowiedniej, rozsądnej porcji i o letniej temperaturze, oparte na nieprzetworzonych produktach. Największy nacisk podczas zakupów trzeba kłaść na jakość – im mniej składników na etykiecie, tym produkt warty uwagi. Jedzenie powinno być naturalnie kolorowe, co oznacza bogactwo występujących w nich antyoksydantów. Związków chemicznych zapobiegających szybkiemu starzeniu się, stanom zapalnym, wszelkim chorobom. Dodatkowo – dobrej jakości zboża, całe ziarna, z małym udziałem pszenicy, w zamian za nią gryki, prosa, miłki abisyńskiej, komosy ryżowej, amarantusa. W prawidłowo zestawionych posiłkach muszą przeważać warzywa – kapustne, liściaste, zielone. Warto stawiać także na zioła i przyprawy. Warzywa korzeniowe (pasternak, marchew, pietruszka) i bulwy (burak, kalarepa) strączkowe (bób, soczewica, fasola), czerwone i fioletowe również są bardzo wskazane. Najlepiej surowe, ale mogą być także gotowane na parze, duszone, pieczone. Źródłem białka powinny być jaja, chude mięso białe (indyk, kurczak organiczny, królik), tłuste ryby morskie (makrela, śledź, czerniak, łosoś dziki, dorada, szproty), nasiona, pestki, orzechy oraz wszelkie oleje roślinne tłoczone na zimno, np. z lnu, czarnuszki, awokado, wiesiołka, oliwa z oliwek, nierafinowany olej kokosowy. Owoce – dwie porcje dziennie, co oznacza spożycie np. jednej gruszki i szklanki jagód, czy jednej pomarańczy i miseczki nasion granata, nigdy samodzielnie, ale w towarzystwie białka – np. chudego jogurtu naturalnego czy tłuszczu – migdałów, pestek dyni. Idąc zasadą, że wszystkie owoce, warzywa, przyprawy, które najbardziej brudzą, są najzdrowsze, można sobie dostarczyć pokaźnych dawek wspomnianych, cennych antyoksydantów. Istotną rolę ma też nawadnianie – regularne i dostosowane do każdego indywidualnie. Wskazana jest woda mineralna, napary ziołowe, herbaty liściaste, koktajle warzywne, warzywno-owocowe. Kiedy nie jesteśmy zapewnić sobie zrównoważonej diety – w skład której wchodzą wymienione wyżej składniki – można pokusić się o przemyślaną i skonsultowaną suplementację. Wyjątek stanowią witaminy i składniki rekomendowane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. Taką decyzję należy podjąć z lekarzem prowadzącym, ustalając czy jest taka potrzeba, jaka dawka i forma danego preparatu.

Tekst: Milena Nosek, dietetyk kliniczny, psychodietetyk, www.milenanosek.pl

Zdjęcie otwierające: Pexels