W każdej prawidłowej, fizjologicznej ciąży występują skurcze macicy. Warto wiedzieć jak je rozpoznać i w których tygodniach ciąży się pojawiają. Wiedza taka pomoże kobiecie właściwie reagować na ból, bez niepotrzebnego zdenerwowania i lęku. Niemniej jednak każdy niepokojący znak najlepiej skonsultować z lekarzem.

W pierwszych 20 tygodniach ciąży macica wykazuje miejscowe, nieregularne skurcze, trwające po kilkanaście minut. Są to tzw. skurcze Alvareza. Są one niebolesne i nie stanowią zagrożenia dla prawidłowego przebiegu ciąży. W drugiej połowie ciąży, co kilka godzin, zaczynają się pojawiać skurcze macicy o większym napięciu, które mogą być wyczuwalne palpacyjnie. Są one dłuższe, ale również niebolesne. Nazywamy je skurczami Braxtona-Hicksa. Ich liczba nie powinna przekraczać 12 w ciągu doby.

Na 3–4 tygodnie przed terminem porodu występują skurcze obniżenia dna miednicy i skurcze przepowiadające. Skurcze obniżające są bolesne, powodują obniżenie się brzucha. W trakcie ich trwania, ciężarnej najlepiej jest oddychać w pozycji siedzącej. Skurcze przepowiadające są nieregularne, występują w ostatnich tygodniach ciąży, częściej w ostatnich dniach przed porodem. U kobiet, które rodzą pierwszy raz, czyli pierwiastek, powodują wstawianie się główki płodu do wchodu miednicy (są to tzw. skurcze wstawiające). Kobieta odczuwa wtedy częste parcie na pęcherz moczowy. Z reguły występują one z częstotliwością 1-2 skurczy w ciągu 10 minut. Nie powodują skracania się i rozwierania szyjki macicy. Są zwykle nieregularne i w trakcie obserwacji trwającej od 1 do 2 godzin nie nasilają się zarówno pod względem częstości jak i intensywności. Najczęściej kobieta odczuwa je jako okresowe pobolewania podbrzusza. Z czasem ustępują po lekach rozkurczowych lub uspokajających.

Ból w trakcie porodu
Skurcze porodowe – są to regularne skurcze, początkowo występujące jako 2-3 skurcze w ciągu pół godziny, później 2-3 skurcze w ciągu 10 minut, aż do 4 skurczów w ciągu 10 minut. Skurcze te trwają od 20 do 60 sekund z przerwami między skurczami trwającymi od 5-10 minut, z biegiem czasu stają się częstsze – pojawiają się w odstępach nawet co 2 minuty. Powodują one ból w podbrzuszu i okolicy krzyżowej, nie ustępują po lekach rozkurczowych i uspokajających.

Jak radzić sobie z bólem?
W łagodzeniu bólu porodowego duże znaczenie ma psychoprofilaktyka. Strach przed porodem powoduje silne napięcie, będące przyczyną silniejszego odczuwania bólów.
Psychoprofilaktyka polega na systematycznym przygotowaniu ciężarnej, na które składają się: objaśnienia dotyczące przebiegu porodu, gimnastyka z ćwiczeniami rozluźniającymi i ćwiczenia techniki oddychania. W świadomym przygotowaniu się do porodu warto skorzystać z pomocy szkoły rodzenia. Program szkół łączy teorię z praktyką. Szkoły mają opracowane zestawy ćwiczeń dla kobiet w poszczególnych trymestrach ciąży oraz uczą właściwego relaksu, który zmniejszy lęk kobiety przed nieznanym, ale bardzo ważnym wydarzeniem w jej życiu, jakim jest poród. Ponadto ulgę w znoszeniu bólu przynosi kąpiel pod prysznicem w ciepłej wodzie oraz inne techniki relaksacyjne, jak słuchanie muzyki sprzyjającej kontemplacji i rozluźnieniu, medytacje, właściwe oddychanie.

Głębokie, spokojne oddychanie zapewnia dopływ tlenu w obrębie mięśnia macicy i pozwala mięśniowi na odpoczynek, a tym samym zmniejszenie bólu.
Kobiety w ciąży, a zwłaszcza pierwiastki, często szukają odpowiedzi na niepokojące je objawy w Internecie. Bardzo popularne internetowe blogi są pełne wątków i porad wywodzących się zazwyczaj z realnych problemów ciężarnych. Często lektura ta jest źródłem jedynie niepokojów. Czytając o problemach innych i nie dysponując wiedzą oraz doświadczeniem lekarza ginekologa – położnika, skłonne są dostrzegać u siebie absolutnie wszystkie symptomy opisywanych w Internecie problemów. Dlatego w żadnym wypadku taka lektura nie zastąpi systematycznych kontaktów z lekarzem, do których zachęcamy od najwcześniejszej fazy ciąży.

Czas występowania	Nazwa skurczu	Częstotliwość i czas trwania	Uwagi
Pierwsze 20 tygodni	Skurcze Alvareza, niebolesne	Nieregularne	Nie stanowią zagrożenia dla prawidłowego przebiegu ciąży
Druga połowa ciąży	Skurcze Braxtona-Hicksa, niebolesne ale o większym napięciu i dłuższe niż Alvareza	Co kilka godzin, do 12 skurczy w trakcie doby	Lepiej jest oddychać w pozycji siedzącej
3-4 tygodnie przed porodem	Skurcze obniżania dna miednicy, bolesne, powodują obniżenie się brzucha	Nieregularne	Częste parcie na pęcherz moczowy
3-4 tygodnie przed porodem, ostatnie tygodnie ciąży	Skurcze przepowiadające	Nieregularne, występują częściej w ostatnich dniach przed porodem z częstotliwością 1-2/10 min.	Nie ustępują po lekach rozkurczowych i uspokajających
W trakcie porodu	Skurcze porodowe	Regularne, trwają 20-60 sek. z częstotliwością od 2-3/0,5h następnie 2-3/10 min., a pod koniec 4/10 min.

***
Tekst: lek. med. Izabela Siemion-Pieńczykowska, ginekolog położnik współpracująca z Centrum Zdrowia Kobiet w Warszawie www.centrumzdrowiakobiet.pl