Zapalenie ucha to jedna z najczęściej występujących chorób u małych dzieci. Zachorowania obserwujemy szczególnie od wieku niemowlęcego do lat 3. Większość z rodziców myśli, że jest to efekt przewiania, niestety to błąd.

Przyczyny
Nawet konsekwentne zasłaniane uszu naszej pociechy czapeczką bądź chusteczką nie wyeliminuje możliwości zachorowania na OZUŚ (Ostre Zapalenie Ucha Środkowego). Stan zapalny w uszach może wywołać zakażenie z jamy noso-gardłowej. Bakterie z gardła i nosa przedostają się do ucha przez trąbkę słuchową, która u małych dzieci jest znacznie niżej niż u dorosłych, przez co jest bardziej narażona na atak bakterii pierwotnie pojawiających się w nosie lub gardle.
Podatność na infekcje łapane w żłobku, przedszkolu czy na placu zabaw wzmacnia ryzyko przeniesienia się drobnoustrojów z gardła do ucha.
Poza tym zapalenie ucha może wywołać: przerost migdałków, przebywanie dziecka w dymie papierosowym, nieurozmaicona dieta czy nieodpowiednia higiena uszu prowadząca do zaczopowania przewodu słuchowego woskowiną. Aby temu zapobiec powinnyśmy zrezygnować z czyszczenia uszu pałeczkami na rzecz specjalnych płynów dostępnych w aptekach, dzięki którym rozpuszczona woskowina wypłynie z ucha uniemożliwiając powstanie stanu zapalnego.

Symptomy, które powinny zaniepokoić
Objawy OZUŚ są z reguły te same. Przede wszystkim pojawia się wyciek z ucha oraz ból. W zależności od wieku naszego malucha, różnią się natomiast sposoby okazywania dolegliwości. Niemowlęta chcąc wskazać rodzicom bolące ucho często za nie pociągają albo wcierają je w poduszkę. Dochodzą do tego oczywiście znaki w postaci płaczu, niepokoju oraz niechęci do ssania. W ten sposób maluchy najczęściej informują rodziców o złym stanie zdrowia. Od starszych, już mówiących dzieci dowiemy się o bólu lub szumach w uszach, a także ogólnym pogorszonym sposobie słyszenia. Ból może nasilać się w nocy podczas pozycji leżącej, co będzie łączyło się z zaburzeniami snu. Czasami do objawów dołączają również: gorączka, wymioty, biegunka i bóle brzucha.

Po pomoc do lekarza!
Powikłania ostrego zapalenia ucha środkowego wiążą się przede wszystkim z częściową utratą słuchu. W skrajnych wypadkach dziecko może również stracić słuch całkowicie, a więc powinnyśmy odwiedzić lekarza najszybciej, jak to tylko możliwe! Podstawą dobrania odpowiedniego sposobu leczenia jest badanie otoskopowe umożliwiające najbardziej wiarygodną diagnozę. Nie martwmy się, badanie nie jest bolesne. Zimne przyrządy mogą jedynie wywołać niepokój u dziecka. Leczenie OZUŚ polega najczęściej na zastosowaniu antybiotykoterapii. Dodatkowo lekarz może przepisać leki udrożniające przepływ wydzieliny w nosie i nosogardle, krople do uszu oraz leki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Przy mocno zalegającej w uchu środkowym wydzielinie niezbędne może okazać się przeprowadzenie paracentezy. Jest to zabieg polegający na nacięciu błony bębenkowej przy znieczuleniu miejscowym. Zabieg ten przynosi natychmiastową ulgę w bólu.

Czasami podczas choroby możemy zauważyć nagły spływ wydzieliny. Może to oznaczać samoistną perforację (pęknięcie) błony bębenkowej. Brzmi to groźne, jednak w rzeczywistości nie powinnyśmy się martwić. Błona samoistnie zarośnie kiedy tylko wypłynie zalegająca ucho wydzielina. Jeżeli nasz maluch cierpi pomimo podawanych leków, możemy ulżyć mu przykładając w okolicę chorego ucha ciepły, suchy kompres. Rozchodzące się ciepło rozrzedzi wydzielinę oraz przyjemnie uspokoi.

Pod stałą kontrolą
Po zakończonym leczeniu warto zgłosić się na badanie kontrolne, które potwierdzi brak płynu w jamie bębenkowej. Chcąc zapobiec kolejnym infekcjom ucha dbajmy o czystość nosa naszego dziecka. Maluchom czyśćmy regularnie obie dziurki, dbajmy o ich drożność czyszcząc nosek specjalną wodą dostępną w aptekach. Starsze dzieci uczmy samodzielnego wydmuchiwania. Pamiętajmy, aby nie karmić dzieci w pozycji leżącej. Nie dość, że łatwo mogą się zadławić, co jest bardzo niebezpieczne, to resztki pokarmu mogą dostać się do ucha środkowego. Starszym dzieciom, w czasie choroby, podawajmy pokarmy płynne. Przeżuwanie jedzenia będzie sprawiało ból ze względu na podrażnione okolice żuchwy.
Jeżeli nasze dziecko choruje na zapalenie ucha już kolejny raz, koniecznie zgłośmy się do poradni laryngologicznej bądź alergologicznej. Przyczyną powracającego OZUŚ może być przewlekła infekcja, zmniejszona odporność a nawet alergia! Pamiętajmy o dodatkowych szczepieniach przeciwko pneumokokom. Są to bakterie, które często powodują OZUŚ.

Do częstych stanów zapalnych przyczynia się słabo rozwinięty układ odpornościowy. Kiedy pojawią się bóle uszu nie zwlekajmy z wizytą u pediatry bądź laryngologa!

Pociąganie nosem i zatrzymywanie wydzieliny może szybko przerodzić się w zapalenie ucha i gardła.
***
Tekst: Ewa Szerszeń. Lekarz pediatra współpracujący z Centrum Medycznym CMP, www.cmp.med.pl