1000 pierwszych dni to szczególny okres w życiu każdego człowieka. Młody organizm dynamicznie się rozwija – dojrzewają jego narządy i kształtuje się metabolizm. Wymagania żywieniowe dziecka w tym czasie zdecydowanie różnią się od potrzeb starszego rodzeństwa czy jego rodziców. Wiedza na temat właściwego komponowania jadłospisu jest zatem kluczowa. Czy warzywo z targu będzie odpowiednie dla malucha? Czy żołądek niemowlęcia z łatwością strawi mięsną pieczeń z rodzinnego stołu? Oto wskazówki, dzięki którym dowiesz się, na co zwrócić uwagę podczas wybierania produktów dla najmłodszych.

Jedyny taki etap rozwoju

Aby lepiej zrozumieć, na czym polegają różnice w żywieniu niemowląt i dorosłych, warto na początek wziąć pod lupę rozwój organizmu w pierwszych latach życia. Okres wczesnego dzieciństwa (od urodzenia do ok. 3. roku życia) charakteryzuje się intensywnym dojrzewaniem układu pokarmowego. Funkcje wątroby i nerek wciąż się rozwijają, przez co organy te nie są jeszcze tak wydajne, jak u osoby dorosłej. Tempo opróżniania żołądka jest wolne, a wytwarzanie enzymów trawiennych ograniczone[1].

Czy wiesz, że…
pojemność żołądka u 6-miesięcznego niemowlęcia wynosi 260 ml, a u rocznego dziecka – 380 ml? Dla porównania pojemność żołądka osoby dorosłej to 3000 ml! Mimo że żołądek niemowlęcia jest 11 razy mniejszy, a małego dziecka 8 razy mniejszy, zapotrzebowanie najmłodszych na energię i składniki odżywcze jest kilkakrotnie wyższe w przeliczeniu na kilogram masy ciała niż u dorosłego[2].

Żołądek jest jeszcze niewielki, dlatego przekłada się to na przyspieszone wchłanianie szkodliwych związków, a w konsekwencji zwiększone pobieranie potencjalnych zanieczyszczeń dostarczanych wraz z pożywieniem. Warto również dodać, że okres niemowlęcy charakteryzuje się intensywnym rozwojem mózgu i układu nerwowego, które są wyjątkowo wrażliwe na zanieczyszczenia metalami szkodliwymi dla zdrowia (takimi jak kadm, ołów, cyna i rtęć). Metale te mogą gromadzić się w organizmie, co może prowadzić np. do uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego. Co więcej, układ odpornościowy najmłodszych dopiero wykształca zdolność do obrony przez patogenami i innymi szkodliwymi substancjami[3].

Rozszerzanie diety – na co zwrócić uwagę?

Intensywny rozwój organizmu, dojrzewanie narządów oraz wyjątkowa wrażliwość na zanieczyszczenia sprawiają, że niemowlęta i małe dzieci wymagają szczególnego sposobu żywienia. Ma to kluczowe znaczenie na etapie rozszerzania diety, gdy mleko mamy lub modyfikowane (jeśli karmienie piersią nie jest możliwe) przestaje być jedynym pożywieniem dla dziecka. Podczas wprowadzania nowych pokarmów przede wszystkim warto podążać za wskazówkami zawartymi w schemacie żywienia niemowląt. Bardzo ważne jest również dostosowanie rodzaju i sposobu karmienia do wieku oraz umiejętności dziecka, zachowanie higieny podczas przygotowywania posiłków oraz uwzględnianie w jadłospisie dziecka żywności przeznaczonej specjalnie dla niemowląt i małych dzieci. Receptury takich produktów opracowywane są przez ekspertów w dziedzinie żywienia najmłodszych, a taka żywność musi spełniać wyjątkowo restrykcyjne normy jakości, określone przez prawo krajowe i Unii Europejskiej.

Czy wiesz, że…
najwyższe dopuszczalne poziomy poszczególnych zanieczyszczeń w produktach przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci są bardziej restrykcyjne niż te określone dla żywności ogólnego przeznaczenia, spożywanej przez dorosłych? Na przykład:- dla kadmu są 5 razy bardziej restrykcyjne,
– dla mikotoksyn są do 20 razy bardziej restrykcyjne,
– dla azotanów są 35 razy bardziej restrykcyjne,
– dla pestycydów w owocach są 3000 razy bardziej restrykcyjne,
– dla pestycydów w warzywach są do 5000 razy bardziej restrykcyjne[4].

Jak rozpoznać żywność odpowiednią dla malucha?

To nie uroczy obrazek na etykiecie powinien być cechą decydującą w wyborze produktu dla niemowlęcia. O odpowiedniej jakości nie świadczy również dorodne jabłko z targu czy dwie tak samo pięknie wyglądające marchewki. Produkty spożywane przez starszych członków rodziny mogą zawierać zbyt duże ilości pewnych składników, które – na tym etapie życia – mogą być dla dziecka szkodliwe. Właśnie dlatego warto sięgać po żywność ze wskazaniem wieku na opakowaniu, przeznaczoną specjalnie dla niemowląt i małych dzieci. Oznaczenie na etykiecie, np. po 6. czy 8. miesiącu życia, stanowi gwarancję, że zarówno skład, jak i konsystencja produktu zostały dopasowane do potrzeb żywieniowych dziecka na różnych etapach rozwoju.

Czy wiesz, że…
zgodnie z przepisami prawa w produktach przeznaczonych dla niemowląt i małych dzieci nie mogą znajdować się konserwanty, barwniki czy wzmacniacze smaku?

Posiłki dla najmłodszych, do których można mieć zaufanie

Wiedząc o tym, że jakości warzyw, owoców, zbóż, ryb czy mięsa nie da się ocenić za pomocą zmysłów, warto zaufać w tej kwestii producentom żywności dla najmłodszych. Przykładem takich produktów są posiłki BoboVita https://www.bobovita.pl/produkty/obiadki-i-zupki, których jakość i bezpieczeństwo są potwierdzone na 100%. Składniki w nich zawarte spełniają ściśle określone normy dla żywności dla niemowląt i małych dzieci – znacznie bardziej rygorystyczne niż w przypadku żywności ogólnego przeznaczenia. Na przykład warzywa spełniają do 5000 razy bardziej restrykcyjne normy jakości w porównaniu do warzyw ogólnego przeznaczenia*. Ponadto zawierają 100% mięsa bez pozostałości antybiotyków, które pochodzi wyłącznie od sprawdzonych dostawców, a 100% dziko żyjących ryb z certyfikowanych połowów. Zgodnie z przepisami prawa posiłki charakteryzuje również 0% konserwantów, barwników i wzmacniaczy smaku**. Podając dziecku takie produkty, rodzice mogą mieć pewność, że uwzględniają one potrzeby żywieniowe rozwijającego się dziecka, a przede wszystkim są dla niego w pełni bezpieczne.

* Dotyczy norm dla pestycydów.

** Zgodnie z przepisami prawa żywność dla niemowląt i małych dzieci nie zawiera konserwantów, barwników i wzmacniaczy smaku.

Ważne informacje: Zaleca się kontynuację karmienia piersią podczas wprowadzania pokarmów uzupełniających. Karmienie piersią powinno trwać tak długo, jak jest to pożądane przez matkę i dziecko. Karmienie piersią jest najlepsze dla dziecka.

[1] „Raport: bezpieczeństwo żywności a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci”. Pod redakcją: prof. dr hab. n. med. Piotra Sochy oraz dr hab. inż. Anny Harton, 2022 RAPORT Bezpieczeństwo żywności, a potrzeby żywieniowe niemowląt i małych dzieci (1000dni.pl). Dokument ten stanowi kompendium wiedzy na temat wpływu bezpieczeństwa żywności na stan zdrowia dziecka teraz i w przyszłości.

[2] Tamże.

[3] Tamże.

[4] Tamże.