Zmieniające się podejście do opieki nad kobietą ciężarną i noworodkiem są wynikiem coraz większego zainteresowania w dziedzinach medycznych, ale również poszerzającej się wiedzy z zakresu psychologii i psychosomatyki, w tym także uwarunkowań psychospołecznych. Pozwala to na głębsze spojrzenie na całość funkcjonowania rodziny. Nie bez znaczenia zwraca się szczególną uwagę na rolę partnera i jego udziału podczas narodzin dziecka.

Budowanie rodziny
Coraz częściej podkreśla się, że wspólne „przechodzenie” ciąży i porodu rodzinnego, to bardzo intymne, ale jednocześnie indywidualne podejście do roli, jaką przyszło podejmować młodym rodzicom, partnerom względem siebie. Przebywanie razem podczas rodzenia się dziecka przyczynia się bowiem do tworzenia nowego, bardziej scalonego modelu rodziny. Taki fundament, oparty na bliskości, zrozumieniu i współudziału w budowaniu więzi, odzwierciedla się w poczuciu bezpieczeństwa i zaangażowania w „moc” rodziny.

Szczególne poczucie bezpieczeństwa
Poznawanie siebie, swoich reakcji i reakcji partnerki w szczególnych sytuacjach, w których podejmujemy wspólny wysiłek, daje nam poczucie bezpieczeństwa i wzmocnienia zaufania do bliskiej osoby, możliwość zaspokojenia potrzeb emocjonalnych całej rodziny w „komplecie”, a sam trud rodzenia nie jest przywoływany jako udręka.
Jakość tego „przechodzenia” jest uwarunkowana kilkoma czynnikami, takimi jak: wzorce i doświadczenie wyniesione z rodzinnego domu, osobowości partnerów, otoczenie, uwarunkowania kulturowe, styl życia, stosunek do naszego zdrowia, chęć podejmowania działań, które przygotują rodziców do podjęcia nowej roli.

Pozorna bezradność
Jeszcze do niedawna sama obecność przy porodzie osoby bliskiej, często ojca dziecka, sprowadzała się do roli obserwatora wydarzeń w sali porodowej. Bez przygotowania nie rozumiejąc działań personelu medycznego, tempa porodu, zachowań kobiety rodzącej przeżywał swoje wewnętrzne obawy i lęki z uczuciem niemożności udzielenia pomocy, a czasem bezradności. Całość uwagi skupiającej się na rodzącej powodowała, że osoba towarzysząca była pozostawiana sama sobie ze swoimi emocjami, pytaniami i uczuciem osamotnienia.

Niewiedza rodzi lęk
Im mniejsza świadomość sytuacji, jaka rozgrywa się podczas porodu, tym większy może budzić lęk i przerażenie. Wielu mężczyzn w obawie przed nieznajomością tego, co będzie się rozgrywać, czuje podenerwowanie i ekscytację, wprowadza element zbyt żywej atmosfery czy nerwowości. Nie wpływa to pozytywnie na reakcje kobiety rodzącej, która zamiast skupienia uwagi na swoim organizmie, bez napięć ciała i spokojnym oddechu, rozproszona jest reakcjami osoby towarzyszącej.

Nieoceniona pomoc
Umiejętność radzenia sobie ze stresem, opanowanie będzie istotnie wpływać na lepszą ocenę sytuacji, wyczulenie na potrzeby rodzącej, ale przede wszystkim może wyeliminować czynniki mające negatywny wpływ na przebieg porodu, w tym wydzielanie hormonów stresu, większe zapotrzebowanie na tlen i zmęczenie. Zmniejszenie lęku pozwala rodzącej chętniej podejmować czynne działania takie jak, przyjmowanie pozycji wertykalnych, zmianę pozycji, lepsze dotlenienie i odpoczynek podczas przerw międzyskurczowych. Pomoc osoby towarzyszącej w relaksie może okazać się nieoceniona. Bliskość przyniesie rozluźnienie i spokój, a tym samym łatwiejsze zgromadzenie energii na resztę porodu i wzniecanie naturalnych endorfin, które są pomocne w odbieraniu siły napięcia mięśnia macicy i obniżaniu przykrych reakcji na inne bodźce, w tym emocjonalne.

Wiedza to podstawa
Będąc uczestnikiem porodu przydatna jest wiedza chociażby z zakresu fizjologicznej ciąży i porodu. Niezbędna może okazać się wiedza dotycząca:

• możliwości odbywania porodu w wybranej placówce, jej standardy i wymogi,
• wspólnego planu porodu,
• rozpoznawanie symptomów zbliżającego się porodu,
• obserwacji czynności skurczowej macicy, czasu trwania sposobu łagodzenia dolegliwości za pomocą prostych technik masażu, relaksacji,
• pomocy w doborze odpowiedniej pozycji dla kobiety rodzącej,
• współpracy z personelem medycznym,
• rytmu trwającego porodu i możliwości różnych jego form,
• zmian zachodzących po porodzie u matki i dziecka,
• pomocy przy pielęgnacji dziecka, w przystawieniu do piersi matki, kąpieli.

Najlepszą formą podnoszenia tych kwalifikacji są warsztaty dla rodziców, szkoły rodzenia, kursy tematyczne dotyczące rozwoju psychofizycznego dziecka, spotkania ze specjalistami zajmującymi się funkcjonowaniem rodziny, fachowe czasopisma i literatura.
***
Tekst: Aleksandra Osińska, Położna i arteterapeutka, Założycielka Szkoły Rodzenia ABC Dobry Start w Prudniku, Członek Polskiego Towarzystwa Położnych, www.szkolarodzeniaprudnik.pl