W kwietniu 2011 roku wchodzi w życie Rozporządzenie Ministra Zdrowia z 23 września 2010 roku „w sprawie standardów opieki okołoporodowej oraz procedur medycznych przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych z zakresu opieki okołoporodowej nad kobietą w okresie fizjologicznej ciąży, fizjologicznego porodu, połogu oraz opieki nad noworodkiem” /Dz.U.Nr 187,poz.1259/.

Prawdziwa rewolucja
W naszych polskich warunkach Rozporządzenie MZ niejako rewolucjonizuje i porządkuje od strony prawnej różne formy opieki nad kobietą w ciąży i w czasie porodu. Jednocześnie precyzuje, jakie profilaktyczne, diagnostyczne świadczenia promujące zdrowie i konsultacje medyczne muszą być zapewnione kobiecie w poszczególnych okresach ciąży, porodu i połogu. Rozporządzenie określa nie tylko standardy i procedury medyczne stosowane w warunkach szpitalnych, ale także precyzuje prawa rodzącej.

Masz prawo wyboru
Zapewne w wielu oddziałach położniczych położne i lekarze, nie czekając na Rozporządzenia MZ, oferują przyjazną opiekę rodzącej i dzieciom. Chodzi jednak o to, żeby w całym kraju stało się to normą. Należy dodać, że rodzących nie obowiązuje rejonizacja, a w takiej sytuacji zyskają tylko te oddziały położnicze, które wyjdą naprzeciw oczekiwaniom i będą respektowały prawa kobiet!

Najistotniejsze zmiany
Osobą sprawującą opiekę nad kobietą w ciąży może być jak dotychczas lekarz ginekolog-położnik, ale także położna. W przypadku jakiejkolwiek patologii położna natychmiast przekazuje ciężarną pod opiekę lekarza specjalisty!

W zakresie realizacji praw pacjenta, kobieta ma prawo do:

• świadomego udziału w podejmowaniu decyzji związanych z porodem, łącznie z podejmowanymi działaniami i procedurami medycznymi;
• wyboru miejsca porodu, który może się odbywać w warunkach szpitalnych, domu czy domu narodzin. Kobieta powinna uzyskać wyczerpującą informację dotyczącą wybranego miejsca porodu z uwzględnieniem wskazań i przeciwwskazań. Poród poza szpitalem wymaga dokładnej analizy czynników ryzyka śródporodowego zarówno dla matki jak i dziecka np. anemia, nadciśnienie, cukrzyca, wiek kobiety powyżej 35 lat, masa dziecka poniżej 2500 g i wiele innych. Tak więc, poród w warunkach pozaszpitalnych będzie możliwy tylko w przypadku ciąży niskiego ryzyka! Z Rozporządzenia wynika, że poród w domu będzie opłacany przez NFZ. W przypadku wystąpienia powikłań, osoba sprawująca opiekę nad rodzącą czy dzieckiem, przekazuje oboje do oddziału położniczego;
• wyboru osoby sprawującej opiekę: położnej, lekarza, uwzględniając jednak warunki organizacyjne i regulamin porządkowy danego szpitala.

W krajach zachodnich od dawna znany jest tzw. plan opieki prenatalnej i porodu, który kobieta ustala wspólnie z osobą sprawującą opiekę. Oczywiście w zależności od sytuacji plan powinien być modyfikowany.
W naszych warunkach to pewnego rodzaju novum ale wydaje się, że taki plan może ułatwić opiekę nad kobietą w ciąży. Plan porodu dobrze byłoby sporządzić po zajęciach w Szkole Rodzenia, kiedy kobieta i jej partner uzyskają rzetelną wiedzę. Umożliwi im to świadome podejmowanie decyzji dotyczących porodu.

W trakcie porodu rodząca ma prawo do:

• poszanowania prywatności i poczucia intymności;
• zapewnienia ciągłości opieki;
• wyrażania swoich potrzeb związanych z porodem;
• korzystania z rożnych udogodnień i form aktywności;
• udziału w podejmowaniu świadomych decyzji związanych z porodem;
• informacji o postępie porodu;
• każdorazowego wyrażenia zgody na wykonanie wszelkich zabiegów i badań;
• korzystania ze wsparcia wybranej przez siebie bliskiej osoby;
• bycia aktywną i wyboru optymalnych pozycji podczas całego porodu;
• spożywania przejrzystych płynów;
• uzyskania pełnych informacji o niefarmakologicznych i farmakologicznych metodach łagodzenia bólu porodowego;
• wykorzystania immersji wodnej;
• na własne życzenie zrezygnować z golenia owłosienia łonowego i wykonania lewatywy;
• ochrony krocza przez położną chyba, że zaistnieją medycznie uzasadnione przypadki;
• bezpośrednio po porodzie do kontaktu z dzieckiem „skóra do skóry” jeżeli jego stan na to pozwala, a kiedy ono jest gotowe do ssania przystawienia do piersi;
• uzyskania instruktażu, informacji i wsparcia w zakresie karmienia piersią.

Jak widać Rozporządzenie Ministra Zdrowia wprowadza i precyzuje wiele istotnych, korzystnych i od dawna oczekiwanych przez kobiety zmian. Szkoda tylko, że skoro zbliżyliśmy się do standardów europejskich, MZ nie zaoferowało refundacji przez NFZ zajęć w Szkole Rodzenia. Należy oczekiwać, że osoby sprawujące opiekę nad kobietą ciężarną, rodzącą i noworodkiem zaakceptują te wytyczne, co zapewne znacząco poprawi jakość opieki, usatysfakcjonuje mamy tak, aby poród mógł być dla nich cudownym, niepowtarzalnym przeżyciem i doświadczeniem.
***
Tekst: Danuta Szczerba, Położna, licencjat położnictwa, Szkoła Rodzenia „DANA” Ostrów Wielkopolski, www.szkoladana.pl