Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia poród przedwczesny to poród dokonany pomiędzy 23-37 tygodniem ciąży. W Polsce częstość występowania porodów przedwczesnych wynosi około 8%. Jest jedną z podstawowych przyczyn umieralności okołoporodowej i późniejszych powikłań, które dotyczą rozwoju psychicznego i fizycznego dziecka.

Czynniki ryzyka
Czynniki medyczne, socjalne, środowiskowe i psychogenne to podstawowe cztery grupy czynników zwiększających ryzyko wystąpienia porodu przedwczesnego. Im więcej czynników występuje jednocześnie, tym większe jest prawdopodobieństwo wystąpienia porodu przedwczesnego.
Istnieje wyraźna współzależność pomiędzy sytuacją rodzinną, życiową, lękiem, niekorzystnymi warunkami socjalnymi a występowaniem porodów przedwczesnych. Czynniki psychogenne często łączą się z czynnikami socjalnymi, środowiskowymi i medycznymi. Również narastające skażenie środowiska stwarza poważne zagrożenie dla prawidłowego rozwoju ciąży.

Pracująca mama pod szczególnym nadzorem
Najwyższy współczynnik występowania porodów przedwczesnych występuje w populacji kobiet czynnych zawodowo. Nadmierny stres, często nienormowany czas pracy, nieregularne i nieprawidłowe odżywianie mają wpływ na przebieg ciąży. Najlepiej więc zwolnić tempo, zmniejszyć psychiczny i fizyczny wysiłek, co może zapobiec wystąpieniu przedwczesnej akcji porodowej.

Stresujące przeżycie
Poród przed terminem często jest doświadczany przez rodziców jako trauma. Im krótszy czas trwania ciąży, tym większa niedojrzałość zarówno anatomiczna, jak i czynnościowa. Wiąże się to z zagrożeniem życia dziecka, ryzykiem występowania zaburzeń rozwojowych i często długą hospitalizacją w oddzieleniu od matki.

Niepokojące symptomy
Niesłychanie istotną sprawą jest umiejętność rozpoznawania wczesnych objawów porodu, tj. pobolewania podbrzusza, bóle w okolicy krzyżowej, zmiana charakteru wydzieliny z pochwy i utrzymujące się napięcie w miednicy. Pozwoli to na szybką interwencję i zatrzymanie akcji porodowej. Czasem jednak nie można zapobiec wystąpieniu porodu przedwczesnego i rodzi się wcześniak.

Najważniejsza profilaktyka
Wiele nieprawidłowych czynników można wyeliminować poprzez profilaktykę prowadzoną w okresie ciąży. Regularne badania lekarskie, genetyczne i laboratoryjne pozwolą wcześnie wyodrębnić grupy ryzyka. Ważny jest także higieniczny tryb życia, unikanie kontaktu z chorymi, odsunięcie od ciężkiej pracy, w szkodliwych warunkach. Profilaktyka porodu przedwczesnego obejmuje również ocenę biocenozy pochwy, gdyż właśnie infekcje prowadzą do wystąpienia czynności skurczowej, przedwczesnego pęknięcia pęcherza płodowego, a co za tym idzie porodu przedwczesnego.

Niezbędna pomoc
Udzielanie rodzicom wsparcia psychicznego i otoczenie ich opieką pozwoli zniwelować skutki przeżyć związanych z przedwczesnym porodem. Wcześniaki wymagają szczególnej troski. Po porodzie powinny mieć dostęp do intensywnej opieki medycznej. Poprzez stworzenie odpowiednich warunków pobytu w oddziale intensywnej terapii, należy zapewnić rodzicom możliwość częstego kontaktu z dzieckiem i angażować ich do opieki, „kangurowania” i karmienia piersią.

Rehabilitacja wcześniaka
Noworodek urodzony przedwcześnie powinien być pod stałą opieką pediatry i fizjoterapeuty. Jeśli jego rozwój budzi wątpliwości, wskazana jest rehabilitacja. Doświadczony terapeuta przeprowadzi dla rodziców instruktaż, dzięki któremu nauczą się wykonywać ćwiczenia i będą je systematycznie powtarzali z dzieckiem w domu. Ćwiczenia polegają na ogólnym usprawnianiu i powtarzaniu prawidłowych schematów ruchowych. Wcześniak może zdobywać umiejętności z opóźnieniem, jednak dzięki prawidłowej opiece i rehabilitacji ma szansę nadrobić zaległości i nie będzie się różnił od swoich donoszonych rówieśników.

Kobiety, które są zagrożone porodem przedwczesnym powinny być hospitalizowane w ośrodkach, w których znajdują się oddziały intensywnej terapii noworodka i prowadzone jest wysokospecjalistyczne leczenie.
***
Tekst: Anna Appelt, mgr położnictwa, Szkoła Rodzenia Vita w Bydgoszczy, www.vita.edu.pl