Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca karmienie niemowlęcia wyłącznie piersią przez pierwsze 6 miesięcy. Mleko mamy ma doskonale dobrany skład, tak by maleństwo otrzymywało wszystko to, co mu jest potrzebne do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Warto zatem podjąć starania w rozwoju i utrzymaniu laktacji. Karmienie sztuczne jest alternatywą dla mam, które z jakichś przyczyn nie mogą lub nie chcą karmić naturalnie.
Fakt, iż karmienie naturalne jest zalecane przez Światową Organizację Zdrowia, nie oznacza, że karmienie mlekiem modyfikowanym jest złe. Maleństwo żywione sztuczną mieszanką również może rozwijać się prawidłowo. Karmienie butelką nie wyklucza też nawiązywania więzi z dzieckiem poprzez przytulanie maluszka.

KARMIENIE NATURALNE:
Pij mleko
W ciągu pierwszych kilku dni po porodzie piersi wydzielają tzw. siarę – jest to mleko bardzo wartościowe, gdyż zawiera dużo białka i przeciwciał. Następnie wydzielane jest mleko przejściowe, które po 7. dniu po porodzie przekształca się w mleko dojrzałe. Mleko mamy ma zbilansowany skład pod względem zawartości składników mineralnych. Szczególne znaczenie przywiązuje się do odpowiedniego poziomu sodu, dzięki czemu nerki maluszka są chronione przed nadmiernym obciążeniem ich tym pierwiastkiem. Ważny jest również stosunek wapnia do fosforu (w mleku kobiecym wynosi 2:1), dzięki czemu maluszek chroniony jest przed hipokalcemią i hiperfosfatemią.

Menu mamy = menu maluszka
Na skład pokarmu mamy mają wpływ niektóre witaminy (z grupy B, witamina C) i niektóre składniki mineralne – im więcej jest ich w diecie mamy, tym więcej jest ich w pokarmie. Podobna zależność dotyczy również kwasów tłuszczowych nasyconych. Spożywanie niektórych potraw, np. z zawartością ostrych przypraw, chrzanu czy czosnku może wpłynąć na smak pokarmu. Karmiąca mama powinna uważać na kawę i alkohol. Kofeina przenika do pokarmu, więc przy nadmiernym spożyciu kawy przez mamę dziecko może być nadpobudliwe ruchowo, mieć problemy ze snem i być drażliwe. Alkohol w diecie mamy może spowodować ospałość maleństwa, a w większych ilościach może zatrzymać laktację!

Jak karmić?
Dziecko karmione naturalnie powinno być karmione na żądanie! Oznacza to, że maleństwo ma jeść tyle razy i tak długo, jak chce. Zaleca się, aby bobas był przystawiany do obydwu piersi. Mama powinna rozpocząć karmienie w ciągu pierwszej godziny po porodzie. Wczesne przystawienie maleństwa do piersi ma niezwykły wpływ na przebieg i czas trwania laktacji. Karmienie powinno być kontynuowane tak długo, jak będzie to możliwe.

KARMIENIE SZTUCZNE
Skład mieszanki
Mleko modyfikowane wytwarzane jest z mleka krowiego, które poddawane jest zmianom ilościowym i jakościowym. Wytwarzane jest na wzór mleka kobiecego, tak aby jego skład był jak najbardziej zbliżony do mleka mamy.
Mleko początkowe, które przeznaczone jest dla dzieci do 6 miesiąca życia, ma obniżone całkowite stężenie białka, zmieniony skład tłuszczów, aby zapewnić prawidłową ilość niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych. Ten rodzaj mleka ma również zmodyfikowany skład węglowodanów, tak aby zawartość laktozy była zbliżona do jej zawartości w mleku kobiecym. Obniżone jest również stężenie sodu.

Dieta mamy
Z uwagi na fakt, że mama nie karmi naturalnie, sposób jej żywienia nie wpływa na skład mleka. Niemniej jednak powinna się ona właściwie odżywiać, dostarczać organizmowi wszystkich składników odżywczych, aby zachować zdrowie i mieć siłę do opieki nad swoim maleństwem. Sposób żywienia ma wpływ nie tylko na stan zdrowia mamy, ale również na jej samopoczucie.

Jak karmić?
Maluszek żywiony mlecznymi mieszankami nie powinien być karmiony na żądanie. Dlaczego? Przede wszystkim dlatego, że dziecko nie trawi tak szybko sztucznych mieszanek. Przerwy między karmieniem powinny wynosić około 3-4 godziny. W pierwszych miesiącach życia bobas powinien być karmiony 5-6 razy w ciągu dnia i dodatkowo raz w nocy. Oprócz częstotliwości ważne są również porcje mleka. Mama powinna się zapoznać ze schematem żywienia sztucznego. W tym celu najlepiej zgłosić się do swojego pediatry lub dietetyka. Mamy powinny też czytać etykiety na opakowaniach, aby w odpowiedni sposób przygotować mleko dla swego maluszka.

KARMIENIE MIESZANE
Ten rodzaj karmienia łączy karmienie piersią i butelką. Jest to alternatywa dla mam, które m.in. chcą wrócić do pracy czy kobiet, które z różnych przyczyn nie mogą karmić tylko piersią.

Jak karmić?
Karmienie butelką może odbywać się poprzez ściąganie pokarmu za pomocą laktatora lub stosowanie mleka modyfikowanego. Odciąganie pokarmu umożliwia dostarczanie cennych składników i przeciwciał zawartych w mleku matki. Metoda ta pozwala również na karmienie maleństwa przez inne osoby niż matka (tata, opiekunka).
Karmienie mieszane nie powinno być rozważane jako pierwsza i jedyna metoda karmienia. Ten rodzaj karmienia nie powinien być stosowany wcześniej niż w 7 tygodniu życia dziecka. Maluch powinien najpierw nauczyć się ssać pierś. Jeśli pominie się na początku próby przystawiania dziecka do piersi, może się okazać, że powrót do karmienia piersią będzie niemożliwy, gdyż dziecko przyzwyczai się do smoczka.

Kiedy karmienie mieszane jest niezbędne?
Po pierwsze gdy, kobieta ma za mało pokarmu, a dziecko nie przybiera prawidłowo na wadze. Istnieje wówczas ryzyko, iż dziecko nie otrzyma wystarczającej ilości energii i składników odżywczych do prawidłowego wzrostu i rozwoju. Ten rodzaj karmienia może być również niezbędny, gdy maleństwo urodziło się przedwcześnie i nie ma siły, aby ssać pierś. Jest to również alternatywa dla mam, które muszą na jakiś czas rozłączyć się z dzieckiem.

Korzyści dla dziecka
○ naturalny sposób karmienia,
○ odpowiedni skład, który jest w pełni dostosowany do potrzeb maleństwa,
○ mleko mamy zaspokaja nie tylko głód, ale i pragnienie maluszka,
○ tworzy się niepowtarzalna więź dziecka z mamą.
Ponadto dzieci karmione piersią prawidłowo rozwijają zgryz (rzadziej mają wady wymowy), szybciej ustępuje też u nich żółtaczka poporodowa. Karmienie piersią wpływa również na prawidłowy rozwój układu odpornościowego, czego efektem są rzadsze alergie u maluszków karmionych pokarmem mamy.

Korzyści dla mamy
○ pokarm, który jest tani i wygodny – zawsze gotowy do podania,
○ łatwiej powrócić do masy ciała sprzed ciąży (produkcja mleka i karmienie jest wydatkiem energetycznym!),
○ karmiące mamy mają lepsze samopoczucie, są mniej podatne na ryzyko wystąpienia depresji poporodowej (wydzielana jest prolaktyna),
○ karmienie naturalne chroni przed nowotworami jajników, piersi, chorobami układu krążenia i osteoporozą,
○ wpływa na szybsze gojenie się ran i redukcję zmian ciążowych.

Z czego składa się mleko mamy?
Skład pokarmu kobiecego zmienia się zarówno podczas pojedynczego karmienia (mleko I i II fazy), jak i w trakcie całego okresu laktacji – inny jest w pierwszym, a inny w drugim półroczu życia dziecka. Ponadto mleko matki produkowane w dzień różni się od tego wytwarzanego nocą, inny skład ma także w upały, a inny zimą. Mamy wcześniaków także mają nieco odmienny skład pokarmu w porównaniu z kobietami, które urodziły swe dzieci w terminie.

Co ma mleko mamy?
Białka zawarte w mleku mamy to kazeina i białka serwatkowe. Białko serwatkowe: α-laktoalbumina ma znaczenie odżywcze, natomiast inne frakcje białek, takie jak laktoferyna, lizozym, odgrywają ważną rolę w mechanizmach odpornościowych. Węglowodany zawarte w mleku mamy to przede wszystkim laktoza, która stanowi źródło energii, a także wpływa na wchłanianie wapnia i magnezu. Oprócz laktozy w mleku kobiecym znajdziemy również oligosacharydy, które chronią niemowlę przed zakażeniami. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe zawarte w pokarmie mamy są składnikami błon komórkowych. Ich skupiska stwierdza się w błonach komórek siatkówki i w komórkach nerwowych.

KARMIĄCY TATA
Niewątpliwą zaletą karmienia mieszankami jest to, że butelkę maluchowi może podawać tato! Stwarza to niepowtarzalną możliwość nawiązania bliższej więzi z dzieckiem.

Różne mleko następne
Zależnie od wieku
Mleko do dalszego żywienia niemowląt (tzw. mleko następne) różni się składem od mleka początkowego, gdyż przeznaczone jest do stosowania w okresie, kiedy mamy wprowadzają do diety maluszka pokarmy uzupełniające. Główne różnice dotyczą zawartości żelaza i białka.
***
Tekst: Ewa Lipka-Kozanka, dietetyk kliniczny, Instytut Zdrowego Żywienia i Dietetyki Klinicznej SANVITA, www.instytutsanvita.pl