Dziecko w ciągu 9 miesięcy ciąży zanurzone jest w jamie macicy mamy w ciepłych wodach płodowych, tlen i substancje odżywcze dostarczane są mu przez żyłę pępowinową. Jest cicho, ciemno i bezpiecznie. Niedługo jednak rozpocznie samodzielne życie… Aby wiedzieć czy jest do tego przygotowany, po urodzeniu noworodek przechodzi szereg niezbędnych badań.

Pierwsze chwile na świecie
Poród jest przejściem do nowego, nieznanego świata. Z chwilą przecięcia pępowiny noworodek musi radzić sobie sam. Jeśli tuż po porodzie osuszony maluch jest położony na brzuchu mamy, tulony w jej ramionach i ogrzewany jej ciepłem, a potem przystawiony do piersi, jest mu znacznie łatwiej. Jeśli obok mamy jest ojciec dziecka, szybciej stają się zwartą rodziną.

Ocena stanu fizycznego noworodka
Do oceny tej w 1, 3, 5 i 10 minucie życia stosuje się skalę dr  Virginii Apgar. Jest to punktowa ocena pięciu parametrów:
– czynności serca,
– oddechu,
– reakcji na bodźce,
– napięcia mięśniowego,
– koloru skóry.
Za każdy z tych parametrów noworodek może otrzymać od 0 do 2 punktów. Maluszek urodzony w stanie dobrym otrzymuje 8-10 pkt, w  średnim 4-7 pkt, a w ciężkim 0-3 pkt.

Pobyt na oddziale noworodków
W tym czasie, dziecko jest pierwszy raz szczepione przeciwko gruźlicy i wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, wykonywane jest także badanie przesiewowe słuchu. Po 48 godzinach od porodu na specjalną bibułę pobierana jest krew, aby w laboratorium sprawdzić, czy nie ma choroby metabolicznej takiej jak fenyloketonuria, hypotyreoza czy mukowiscydoza. Parametry masy ciała i obwód głowy można nanieść na siatkę centylową (drukowaną na końcu każdej książeczki zdrowia dziecka). Uwzględnia ona różnice płci i wiek metrykalny. Jeśli punkt przecięcia mieści się w przedziale 97-5 centyla sprawdzane parametry są w szerokim zakresie normy.

Ocena stanu emocjonalnego dziecka
Wykonuje się ją w ciągu dwóch pierwszych miesięcy życia dziecka. Do tej oceny stosuje się skalę dr Berry’ego Brazeltona. W ciągu 30 minut obserwacji dziecka ocenia się jego zachowanie w czasie snu i czuwania. Wynik badania może być dla rodziców ważnym źródłem wiedzy o mocnych i słabych stronach dziecka, dostarcza wiele informacji o jego sposobach komunikowania się z otoczeniem.

Okres noworodkowy
Rozpoczyna się on w momencie przyjścia na świat, a kończy u noworodków donoszonych po około 4 tygodniach życia. U wcześniaków trwa znacznie dłużej, jest zależny od stopnia ich dojrzałości w momencie porodu.
Jest to czas trudny dla dziecka, ponieważ musi nauczyć się ono sprawnego, samodzielnego oddychania, musi ustabilizować temperaturę ciała i zmienione po urodzeniu krążenie krwi. Musi opanować ssanie piersi i właściwe trawienie, a wątroba i nerki powinny sprawnie metabolizować i wydalać zbędne produkty przemiany materii. W tym czasie z reguły odpada suchy, prawidłowo pielęgnowany (wodą z mydłem i osuszany) kikut pępowinowy, kończy się fizjologiczna żółtaczka, nabierają rozpędu przyrosty masy ciała. Skóra staje się bardziej dojrzała i nie reaguje już rumieniem na każdy bodziec. Jest to czas trudny także dla rodziców, którzy poznają dziecko i reorganizują swoje życie.
***
Tekst: Bożena Florczyk, Pediatra Neonatolog Międzynarodowy Konsultant Laktacyjny, Ordynator Oddziału Noworodków i Wcześniaków z Pododdziałem Patologii Noworodka i OION Szpitala Wojewódzkiego w Łomży. Założycielka szkoły rodzenia Bona Familia www.bonafamilia.ovh.org