Pielęgnacja noworodka niejednokrotnie przyprawia o prawdziwy stres świeżo upieczonych rodziców. Obawiają się czy postępują poprawnie i czy przypadkiem nie zrobią krzywdy najmniejszemu członkowi rodziny. Jednym z bardziej zagadkowych jest toaleta okolic kikuta pępowiny, dlatego przedstawiamy podstawowe zasady pielęgnacji tej szczególnej strefy.

Pępowina. Co to takiego?
Sznur pępowinowy powstaje w życiu płodowym i jest niezbędnym elementem do prawidłowego rozwoju dziecka w łonie matki. Transportuje on substancje odżywcze od matki do dziecka i stanowi drogę powrotną, którą produkty przemiany materii dziecka wydalane są do organizmu matki, aby tam zostać usunięte. Sznur pępowinowy zbudowany jest z dwóch tętnic i jednej żyły, które otula szczelnie sprężysta substancja określana galaretą Whartona. Sznur pępowinowy ma długość od 50 -70 cm, oczywiście zdarzają się pępowiny, które są krótsze niż 50 cm i dłuższe niż 70 cm, ale wówczas sytuacja ta może stanowić zagrożenie dla życia dziecka.
Po porodzie dziecko jest odpępniane (pępowina zostaje przecięta). Tkanka, która pozostaje na brzuszku dziecka po porodzie zabezpieczona jest tzw. klamerką i nosi nazwę kikuta pępowiny. Kikut pępowiny pod wpływem powietrza i odpowiedniej pielęgnacji ulega procesowi gojenia i oddzielania się od podłoża skóry.

Pielęgnacja i toaleta
Obecnie dopuszcza się podczas kąpieli lekkie zamoczenie kikuta pępowiny.
Do pielęgnacji pępka według najnowszych zaleceń i standardów obecnie używa się antyseptyk Octenisept.

Octenisept w spray’u
Należy stosować go raz dziennie bezpośrednio na skórę wokół pępka i kikut pępowiny, chwilę odczekać, a następnie delikatnie osuszyć skórę wokół pępka jałowym gazikiem. Według rekomendacji WHO można zamiast Octeniseptu na pępek stosować tzw. „suchą pielęgnację”, czyli przecieranie okolicy przyczepu pępowiny sterylnym suchym gazikiem lub zwilżonym wodą przegotowaną 1-2 razy dziennie.

Obserwacja to podstawa
Z uwagą jednak obserwujemy skórę w bezpośrednim kontakcie z pępowiną – jeżeli dochodzi do stanu zapalnego to jest ona w tym miejscu zaczerwieniona, występuje obrzęk co może powodować duży niepokój u dziecka. Stan taki wymaga pilnej konsultacji lekarza pediatry oraz według jego zaleceń np. wdrożenia miejscowej antybiotykoterapii w postaci maści.

Sprawa indywidualna
Obecnie nie stosujemy spirytusu na pępek, co zasadniczo korzystnie wpływa na szybki proces odpadania pępowiny. Średnio pępowina po pielęgnacji „na sucho” lub z użyciem Octeniseptu odpada pomiędzy 5 a 15 dniem życia dziecka. Proces ten jest jednak sprawą indywidualną i u każdego noworodka przebiega inaczej. Nie musimy się obawiać, że uszkodzimy kikut – pępek jeżeli sam nie jest gotowy, to nie odpadnie, więc bez obaw, na pewno podczas pielęgnacji go nie urwiemy!

Prawidłowo oddzielająca się pępowina może lekko podkrwawiać, oddzielać się w postaci kawałków – jest to reakcja normalna, w ten sposób tkanka przygotowuje się do odpadnięcia
***
Tekst: Joanna Wachowska, Położna środowiskowo–rodzinna. Szkoła Rodzenia „Klub Świadomego Rodzica” przy NZOZ „Medis+” w Piekarach Śląskich, www.medisplus.pl